Υπάρχει “συνέχεια” του ελληνικού γονιδιώματος; (ανάλυση αρχαίου DNA)

(χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά)
Μια ανάλυση αρχαίου DNA έχει αποκαλύψει ότι οι αρχαίοι Μινωίτες και Μυκηναίοι ήταν παρόμοιοι γενετικά, λαοί οι οποίοι κατάγονταν από αγρότες της πρώιμης Νεολιθικής περιόδου (περίπου 6.500 π.Χ στον ελλαδικό χώρο). Πιθανότατα μετανάστευσαν από την Ανατολία (σημερινή Τουρκία) στην Ελλάδα και την Κρήτη χιλιάδες χρόνια πριν την Εποχή του Χαλκού (περίπου 3.000 π.Χ. στον ελλαδικό χώρο). Η έρευνα έδειξε οτι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι μακρινοί απόγονοι των Μυκηναίων.

The Minoans were a literate Bronze Age civilization that flourished thousands of years ago (one woman shown dancing, in a fresco fragment that dates from 1600-1450 BCE). Credit: Wikipedia/Photo by Wolfgang Sauber is licensed under CC BY-SA 3.0

Η ανακάλυψη των Μινωικών και Μυκηναικών πολιτισμών στη νήσο της Κρήτης και στον κυρίως Ελλαδικό χώρο στα τέλη του 19ου αιώνα έδωσαν υπόσταση στη σύγχρονη αρχαιολογία, και άνοιξαν τις πύλες για την μελέτη της ευρωπαϊκής Εποχής του Χαλκού. Αυτή η περίοδος της ιστορίας είχε μέχρι τότε αναφερθεί μόνο στα έπη του Ομήρου, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

Ο Μινωικός πολιτισμός άνθισε στην Κρήτη στις αρχές της τρίτης χιλιετίας π.Χ. και ήταν εξωπραγματικά προηγμένος τόσο στις τέχνες, όσο και στην τεχνολογία. Οι Μινωίτες ήταν επίσης οι πρώτοι εγγράμματοι κάτοικοι της Ευρώπης. Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός αναπτύχθηκε στην ελλαδική ήπειρο κατά τη δεύτερη χιλιετία π.Χ., και είχε αρκετές πολιτισμικές ομοιότητες με τον Μινωικό. Χρησιμοποιούσαν την Γραμμική γραφή Β', μια πρώιμη μορφή της γραπτής Ελληνικής γλώσσας

The Mycenaeans, a Bronze Age civilization that conquered the Minoans, used a written language called Linear B (shown inscribed on tablet), that was an early form of Greek. Credit: Wikipedia/Photo by Zde is licensed under CC BY-SA 3.0






Η καταγωγή των δύο λαών έχει απασχολήσει τους αρχαιολόγους για πάνω από έναν αιώνα. Κάτι που είναι ευρέως διαδεδομένο είναι ότι προέρχονται από διαφορετικούς προγονικούς πληθυσμούς. Ωστόσο, μια πρόσφατη ανάλυση (2017) καλοδιατηρημένου DNA παρέχει αρκετές απαντήσεις και δίνει φως σε διάφορες πτυχές του ζητήματος.
Μια διεθνής ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Washington, την Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου του Harvard και το Ινστιτούτο Επιστήμης της ανθρώπινης Ιστορίας Max Planck, μαζί με αρχαιολόγους και άλλους συνεργάτες σε Ελλάδα και Τουρκία, αναφέρουν την πρώτη ακολουθία γονιδιώματος DNA των κατοίκων της Εποχής του Χαλκού, από την Ελλαδική ήπειρο, την Κρήτη, και την ΝΔ Ανατολία.

Ο ιατρικός ερευνητής Γιώργος Σταματογιαννόπουλος, καθηγητής της Γενετικής Επιστήμης και Ιατρικής στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Washington, είναι ο κύριος συγγραφέας της έρευνας με τα νέα πορίσματα. Η έρευνα βρίσκεται στην online έκδοση του περιοδικού Nature (2 Αυγούστου 2017).
Οι ερευνητές ανέλυσαν DNA δοντιών από τα απομεινάρια 19 αρχαίων ατόμων, που αδιαμφισβήτητα, και με αρχαιολογικές αποδείξεις, ανήκουν στα άτομα των προαναφερθέντων κατηγοριών: Μινωίτες, Μυκηναίοι και κάτοικοι της Ανατολίας.
Τα δείγματα DNA συγκεντρώθηκαν από τον καθ. Σταματογιαννόπουλο και τους συνεργάτες αρχαιολόγους, και αρχικά αναλύθηκαν στο δικό του εργαστήριο. Ακολούθως, ο καθηγητής ξεκίνησε την συνεργασία του με τον Johannes Krause του Ινστιτούτου Max Planck, ο οποίος καταπιάστηκε με πιο περιεκτικές ακολουθίες DNA χρησιμοποιώντας τεχνικές στο εργαστήριό του, και με τον P. David Reich της Ιατρικής σχολής του Harvard, που συνεργάστηκε με τον Ιωσήφ Λαζαρίδη στη σύνθεση και στατιστική ανάλυση των γενετικών πληροφοριών.
Συνέκριναν το Μινωικό με το Μυκηναϊκό γονιδίωμα αλλά και με περισσότερα απο 330 αρχαία γονιδιώματα, και με περισσότερα απο 2.600 γονιδιώματα σύγχρονων ανθρώπων από όλο τον κόσμο. 
Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι οι Μινωίτες και Μυκηναίοι ήταν γενετικά εξαιρετικά όμοιοι -αλλά όχι ταυτόσημοι-, και οτι οι σύγχρονοι 'Ελληνες κατάγονται από αυτούς του πληθυσμούς, συγκεκριμένα από αγρότες της πρώιμης Νεολιθικής εποχής, που πιθανότατα μετανάστευσαν χιλιάδες χρόνια πριν την εποχή του χαλκού από την Ανατολία.
“Οι Μινωίτες, Μυκηναίοι και σύγχρονοι Έλληνες έχουν επίσης καταγωγή που σχετίζεται με αρχαίους λαούς του Καυκάσου, της Αρμενίας και του Ιράν. Αυτό το εύρημα αναδεικνύει ότι υπήρξε μετανάστευση στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου και της ΝΔ Ανατολίας, αλλά και ακόμα πιο ανατολικά, μετά από τον καιρό των πρώιμων αυτών αγροτών” αναφέρει ο Λαζαρίδης.
Ενώ και οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι είχαν τις γενετικές καταβολές του ‘πρώτου αγρότη’ και της ‘ανατολής’, στους Μυκηναίους εντοπίστηκε ένα επιπλέον δευτερεύον στοιχείο στην γενεαλογία τους που αφορά τους αρχαίους κατοίκους της Ανατολικής Ευρώπης και βόρειας Ευρασίας. Αυτός ο τύπος της Αρχαίας Βόρειας Ευρασιατικής Γενεαλογίας, όπως ονομάζεται, ανήκει σε έναν από τους τρείς προγονικούς πληθυσμούς της σύγχρονης Ευρώπης, που βρίσκεται επίσης και στους σύγχρονους Έλληνες.

The Bull-Leaping-Fresco from the Great Palace at Knossos, Crete. (The original is located at Heraklion Archaeological Museum, Heraklion, Crete) Credit: By Lapplaender - Own work, CC BY-SA 3.0 de

Ήταν το πάθος του για την ιστορία που ώθησε τον καθ. Σταματογιαννόπουλο να εισάγει αυτή την έρευνα: “Για περισσότερα από 100 χρόνια, πάρα πολλές αμφισβητούμενες θεωρίες είχαν αναπηδήσει που αφορούσαν την καταγωγή των κατοίκων της Εποχής του Χαλκού, της κλασσικής αλλά και της σύγχρονης Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένου του πολυσυζητημένου “Η Καταγωγή των Ελλήνων” (The Coming of the Greeks) στα τέλη του 20ου αιώνα, και η υπόθεση “Black Athena” των αφροασιατικών καταβολών των ελλήνων της κλασσικής περιόδου, καθώς και η περιβόητη θεωρία του Γερμανού ιστορικού Fallmerayer (19ος αιώνας), που πέρασε την ιδέα οτι οι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων είχαν εξαφανιστεί παντελώς στην πρώιμη Μεσαιωνική Εποχή.” Προφανώς όλες αυτές οι υποθέσεις έχουν πλέον καταρριφθεί.
Μολονότι η έρευνα δεν απαντά σε όλες τις απίστευτες ερωτήσεις και γεννά νέες, παρέχει σημαντικές απαντήσεις. Το πιο σημαντικό, είναι το οτι τα αποτελέσματα καταρρίπτουν την πασίγνωστη θεωρία οτι οι Μυκηναίοι ήταν ένας ξένος λαός από το Αιγαίο και δεν σχετιζόταν με τους Μινωίτες. Τα αποτελέσματα επίσης αποδομούν τη θεωρία οτι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν κατάγονται από τους Μυκηναίους και τους μετέπειτα ελληνικούς πληθυσμούς.
Με λίγα λόγια, η έρευνα αποδεικνύει ότι υπάρχει γενετική συνέχεια στο Αιγαίο από την εποχή των ‘πρώτων αγροτών’ μέχρι σήμερα, απλά όχι στην απομόνωση· αναπόφευκτα με προσμίξεις. Οι κάτοικοι της Ελλαδικής ηπείρου είχαν κάποιες προσμίξεις με αρχαίους βόρειους Ευρασιάτες και κατοίκους της στέπας της Ανατολικής Ευρώπης, και πριν και μετά από των καιρό των Μινωιτών και Μυκηναίων, κάτι που ίσως παρέχει τον αγνοούμενο σύνδεσμο μεταξύ των ομιλητών της Ελληνικής και τους γλωσσικούς τους συγγενείς στην Ευρώπη και την Ασία.
Έτσι η έρευνα υπογραμμμίζει την δύναμη της ανάλυσης του αρχαίου DNA για να λύσει μείζονα ιστορικά προβλήματα, και δίνει τις βάσεις για πολλές μελλοντικές έρευνες που υπόσχονται να ξεδιαλύνουν το νήμα της ιστορίας, αρχαιολογίας και γλώσσας.


Περισσότερες πληροφορίες: Iosif Lazaridis et al, Genetic origins of the Minoans and Mycenaeans, Nature (2017).  DOI: 10.1038/nature23310
Journal Information: Nature

Πηγή.
Μετάφραση: Philomαtheia 14 Ιουνίου 2020

0 comments

weekly inspo